آیا قهر کردن با کودک کار درستی است ؟
تربیت، یک سیستم است. سیستم، اجزاء به هم پیوسته و هماهنگی است که در یک ارتباط تعریف شده، نتیجۀ مشخصی را ایجاد می کند. اختلال در قسمتی از سیستم، موجب اختلال در رسیدن به هدفی می شود که برای آن سیستم تعریف شده است.
برای اینکه سیستم بودن تربیت به خوبی تبیین شود، یک مثال می زنیم: اتومبیل، یک سیستم است. اجزاء مختلفی دارد که در ارتباط هماهنگ و تعریف شده با یکدیگر «حرکت» تولید می کند.
برخی از اجزاء اصلی اتومبیل عبارتند از: تولیدکنندۀ برق، سوخت رسان، تولیدکنندۀ انرژی، انقال دهندۀ انرژی حرکتی، خنک کننده و... . وقتی شما استارت می زنید، برقی تولید شده و سر شمع ها هدایت می شود.
از سوی دیگر، جزء سوخت رسان هم وارد عمل شده و سوخت را به سیلندرها می رساند. با تولید جرقه در سر شمع ها انفجاری رخ می دهد که این انفجار پیستون را به حرکت درآورده و حرکت پیستون به میل لنگ منتقل شده و بالاخره همین طور ادامه می یابد تا اینکه ماشین به حرکت درمی آید.
انفجارهای تولیدشده در سیلندر حرارت زیادی را تولید می کند که جزء خنک کننده، وظیفۀ آب رسانی به سیلندر را انجام می دهد تا حرارت تولیدشده موجب سوختن موتور اتومبیل نشود.
حالا اگر در این میان، همۀ اجزاء کار خودشان را به موقع و درست انجام دهند و تنها جزء خنک کننده از انجام وظیفۀ خود سر باز زند، اتومبیل می سوزد و دیگ ماشین حتی یک قدم هم حرکت نخواهد کرد.
اگرچه به نظر می رسد سوختن ماشین نتیجۀ اختلال در جزء خنک کننده است؛ اما اگر درست دقت کنید، به این نتیجه خواهید رسید که اگر در این هنگام جزء سوخت رسان، متوقف می شد و سوختی به سیلندر نمی رساند، ماشین روشن نمی شد تا بسوزد، یعنی درست عمل کردن سوخت رسانی هم در اینجا به ضرر کل سیستم تمام شد.

 

 
حالا برای تبیین بهتر سیستم تربیتی، مثالی از تربیت فرزند می زنیم. قهرکردن یکی از مواردی است که در مکتب اسلام به عنوان ابزاری تنبیهی برای تربیت فرزند معرفی شده است.^۱
اما چنین تنبیهی در صورتی کارایی دارد که پدر و مادر در مسیر تربیتی خود به قدری به فرزند محبت کرده باشند که قهر آن ها برای فرزند قابل تحمل نباشد.
اگر این ارتباط عاطفی میان پدر و مادر با فرزند برقرار شده باشد، قهر برای او بسیار آزاردهنده خواهد بود. شاید از همین رو است که در همین روایت آمده است که قهر با فرزند نباید طولانی باشد. حکمت این دستور می تواند این باشد که در این سیستم تربیتی به پدر و مادر توصیه می شود که با فرزند ارتباط شدید عاطفی برقرار کنند. ^۲
نتیجۀ این ارتباط عاطفی تعلق روحی میان پدر و مادر با فرزند می شود. به صورت طبیعی وقتی پدر و مادری که فرزند به آن ها تعلق عاطفی دارد، با او قهر می کنند، ازنظر روحی فشار سنگینی بر فرزند وارد می شود؛ پس نباید قهر طولانی شود تا این فشار موجب آسیب روحی نشود. تحلیل فرزند از قهر پدر و مادر بسیار مهم و تأثیرگذار است.
پدر و مادر همیشه در نقش یک محب و محبوب برای فرزندشان ظاهر شده و حالا با او قهر کرده اند. این فرزند، در نزد خود می گوید: «چه اتفاقی افتاده؟ من چه کار اشتباهی کردم که پدر و مادرم که تا همین امروز مرا غرق در محبت کرده بودند و صبح که بلند شدم، مرا بوسیدند و نوازشم کردند، حالا با من قهر کرده اند؟ چقدر کارم زشت بوده که پدر و مادر مهربان و دل سوز مرا به این واکنش وا داشته است.»
 

 اگر کسی این ارتباط عاطفی را با فرزندش برقرار نکرده باشد و برای تنبیه  کردنش با او قهر کند، آیا می تواند منتظر نتیجۀ مطلوب باشد؟
درست است که قهرکردن یک عمل بازدارنده است؛ اما این عمل بازدارنده در یک سیستم تربیتی تعریف شده که محبت، جزء اصلی آن است. پدر و مادری که با فرزندشان مهربان نبوده، همیشه او را دعوا کرده و به هر بهانه ای با او به تندی برخورد می کنند، نباید توقع داشته باشند که قهر آن ها فرزندشان را به تأمل وادار کند. این فرزند وقتی با قهر پدر و مادرش روبه رو می شود، نه تنها تأثیر نمی گذارد؛ بلکه پیش خود می گوید: «خوب شد این ها با من قهر کردند و حالا هم تا وقتی که این ها با من قهرند، از دست امر و نهی ها و تندی های آن ها راحتم.»
توجه به چیستی سیستم تربیت ، حساسیت آشنایی کامل با آموزه های تربیتی را به خوبی نشان می دهد . کسانی که با این آموزه ها به صورت کامل آشنا نیستند باید بدانند که ممکن است با اجرای برخی از روش های تربیتی ، بدون در نظر گرفتن برخی دیگر از روش ها به عکس نتیجه ای که دنبالش هستند برسند .
 

 
 
--------------------------------------------------------
پی نوشت :
۱. کسی از فرزندش در نزد امام موسی کاظم(ع) شکوه کرد، حضرت فرمود: «لاَ تضِربهُ وَ اهجُره وَ لاتُطِل» او را کتک نزن، با او قهر کن؛ اما طولش مده. بحار الأنوار، ج۱۰۱، ص۹۹.
۲. امام صادق(ع) از قول رسول خدا(ص) نقل که فرمود: «أَحِبُّوا الصِّبیانَ وَ ارحَمُوهُم» بچه ها را دوست بدارید و با آن ها مهربان باشید. الکافی، ج۶، ص۴۹؛ بازهم امام صادق(ع)  فرمود: «اِنَّ اللّهَ لَیَرحَمُ العَبدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ» خداوند به بنده ای که به فرزندش محبت شدید دارد، رحم می کند. همان، ص۵۰.
 

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: